Choroby wywoływane przez pasożyty, mimo ciągłego postępu medycyny i naszej świadomości, nadal są częścią naszego życia. W placówkach, gdzie przebywają dzieci, nie tak trudno o popularne owsiki. Bezpieczne nie są także naturalne akweny wodne, a nawet kryte baseny. Jednym z mniej znanych pasożytów, o złowrogo brzmiącej nazwie jest tęgoryjec. 

Czym właściwie jest tęgoryjec?

Jest to stosunkowo niewielki, jeżeli porównać to np. z tasiemcem, pasożyt z rodziny nicieni. Do tej samej grupy pasożytów zaliczają się wspomniane już owsiki. Dorosłe osobniki osiągają około 2 cm długości. Nie oznacza to jednak, że można tego pasożyta bagatelizować! Miejscem bytowania tęgoryjca jest dwunastnica. Tęgoryjec jest obleńcem o bladoróżowym kolorze. 

Cykl rozwojowy tęgoryjca

Z uwagi na warunki, w jakich tęgoryjce rozwijają się najlepiej, choroba którą wywołują jest nazywana chorobą górników. Medyczna nazwa to ankylostomoza. Tęgoryjce preferują ciepło i dużą wilgotność powietrza – stąd w przeszłości epidemie tego pasożyta właśnie wśród górników. Tęgoryjce wylęgają się z jaj, których samica może złożyć nawet 25 tysięcy. Larwy mają zdolność wnikania do ludzkiego krwioobiegu i tak zaczynają swoją wędrówkę po ciele człowieka. Tak trafiają do serca, płuc i tchawicy. Ciągłe odksztuszanie wydzieliny umożliwia tym nicieniom dostanie się do ich miejsca docelowego, czyli dwunastnicy. Zazwyczaj docierają tam w ciągu 7 dni od momentu przeniknięcia do krwioobiegu. To właśnie w dwunastnicy tęgoryjec dojrzewa i zyskuje możliwość rozmnażania się. 

To właśnie od sposobu bytowania tego pasożyta w dwunastnicy, wzięła się jego nazwa. Tęgoryjec za pomocą otworu gębowego przyczepia się do ściany tego narządu i odżywia się krwią oraz nabłonkiem błony śluzowej. Niestety, może żyć w takiej formie przez wiele lat. 

Jak dochodzi do zakażenia?

Jak w przypadku wielu pasożytów, także w tym przypadku kluczowe znaczenie ma to, jak przestrzegamy zasad higieny. Do zakażenia dochodzi bowiem najczęściej na skutek zjedzenia niedokładnie umytych owoców lub wypicia wody z niewiadomowego źródła. Co ciekawe, tęgoryjec może także dostać się do organizmu poprzez skórę. Dlatego jest zagrożeniem dla osób, które często chodzą bez butów. Tęgoryjec preferuje klimat subtropikalny, dlatego jest rzadko spotykany w Europie. Jaja tęgoryjca nie dojrzewają bowiem w temperaturze poniżej 13°C, a poniżej 0°C i powyżej 45°C ulegają całkowitemu zniszczeniu. 

Tęgoryjec jest także obecny w glebie, gdzie trafia w formie jaj wraz z ludzkimi bądź zwierzęcymi odchodami. Dlatego do zakażenia może także dojść na plantacjach różnego rodzaju owoców, a także podczas pracy w ogrodnictwie. Tęgoryjec najczęściej pojawia się w krajach o niskiej świadomości społecznej i kiepskich warunkach sanitarnych. Szczególnie niebezpieczne jest powszechne stosowanie w takich miejscach odchodów ludzkich, jako nawozu. Prowadzi to bowiem do niekontrolowanego przedstawania się jaj tego pasożyta do gleby na dużych powierzchniach. 

Profilaktyka

Najlepszą profilaktyką, jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny. Owoce j warzywa należy dokładnie umyć przed spożyciem. Szczególną ostrożność należy zachować podczas wycieczek do egzotycznych miejsc. Warto wówczas unikać spożywanie wody z niewiadomego źródła, a także ograniczyć chodzenie bez obuwia. 

Podczas pracy przy zbiorach owoców, należy bezwzględnie nosić pełne obuwie, a także rozważyć korzystanie z rękawiczek lub dokładnie umyć ręce przed każdym posiłkiem. Dodatkowo ręce należy także umyć po zakończeniu pracy. Te same zasady obowiązują również ogrodników i wszystkie osoby, które w swojej pracy mają kontakt z wilgotną glebą. Nie warto lekceważyć tych kilku prostych zasad higieny, ponieważ konsekwencje zakażenia mogą dawać o sobie znać przez wiele lat. 

W celu wzmocnienia układu pokarmowego, można rozważyć stosowanie pre i probiotyków. Tego typu preparaty są dostępne w aptekach bez recepty. Zdrowe jelita i układ pokarmowy z prawidłową florą bakteryjną, mogą znacznie zniwelować skutki bytowania pasożyta oraz znacznie ograniczyć ilość osobników, które dotrą do dwunastnicy. 

Objawy zakażenia tęgoryjcem

Choroby odpasożytnicze nadal nastreczają wielu trudności diagnostycznych. Dzieje się tak dlatego, że w wielu przypadkach objawy nie są tak typowe, jak np. przy wspomnianej już owsicy. Tak też jest z tęgoryjcem. Zakażenie tym pasożytem wywołuje nieswoiste objawy. Niemniej jednak w wynikach badań laboratoryjnych, powinna zwrócić uwagę niedokrwistość. Objawia się ona bladością powłok skórnych, wrażliwością na zimno, osłabieniem i sennością. Jak już wiemy, tęgoryjec wysysa krew z naczyń krwionośnych dwunastnicy. Stąd właśnie bywa przyczyną tej przypadłości. 

Dodatkowo mogą wystąpić takie objawy jak krwawienia z układu oddechowego i pokarmowego, a nawet krwioplucie, które zazwyczaj kojarzy się z gruźlicą. Nieswoiste objawy zakażenia tęgoryjcem to bóle brzucha, nudności, wymioty fusowatą treścią, biegunka czy stolec o ciemnym zabarwieniu. Co więcej, ten nicień może powodować obrzęki, a nawet wysypkę skórną, duszności i bóle w klatce piersiowej. 

Dlatego tak ważne jest, aby lekarz badając przyczynę tych dolegliwości, zebrał bardzo dokładny wywiad, np. zapytał czy pacjent był w ostatnim czasie w ciepłych krajach. 

Według danych WHO (World Health Organisation), do grupy wysokiego ryzyka należą także: 

• dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym; 
• kobiety w wieku rozrodczym (szczególnie karmiące piersią oraz w II i III trymestrze ciąży);
• osoby dorosłe mające jakikolwiek kontakt z zanieczyszczoną glebą. 

Diagnostyka

Diagnostykę powinno się rozpocząć od badań laboratoryjnych, szczególnie morfologii, aby wykryć w ten sposób wspomnianą już niedokrwistość. Ponadto typowym objawem chorób pasożytniczych, jest podniesiony poziom eozynofili we krwi. Badania kału pacjenta umożliwia wykrycie jaj tego pasożyta. Niestety obecności dorosłego tęgoryjca, nie da się potwierdzić tego typu badaniem laboratoryjnym. 

Pomocne mogą okazać się także badania kardiologiczne, aby wykluczyć typowe choroby serca. W przypadku objawów skórnych, warto zasięgnąć porady doświadczonego dermatologa. Konieczne jest także skrupulatne przebadanie układu pokarmowego oraz oddechowego, jeżeli to dam dolegliwości najbardziej dają o sobie znać. 

Z uwagi na wiele nieswoistych objawów zakażenia tęgoryjcem, nie ma jednego skutecznego sposobu diagnostyki. Badania zależą tak naprawdę od rodzaju zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości. Z tego właśnie względu, sam proces diagnostyczny może ciągnąć się przez wiele lat. 

Leczenie

Nawet w przypadku braku 100% pewności, że doszło do zakażenia właśnie tęgoryjcem, warto zastosować leczenie farmakologiczne. Nie ma bowiem innej skutecznej metody, aby pozbyć się tego pasożyta z organizmu. Podobnie, jak w przypadku wielu innych chorób odpasożytniczych, także tęgoryjec może wymagać długotrwałego procesu leczenia. Planowo taka kuracja trwa od 1 do 3 dni. 

Najczęściej stosowane są dwa preparaty: albendazol i mebendazol. Obydwa leki charakteryzuje duża skuteczność w zwalczaniu tego pasożyta. Jeżeli choroba przeszła już w stan przewlekły, znaczna niedokrwistość prowadzi z czasem do ogólnego wyniszczenia organizmu i utraty masy ciała. U najmłodszych może dojść do zaburzeń wzrostu, a nawet zaburzeń rozwoju funkcji poznawczych. 

W trakcie leczenia warto dbać także o dietę pacjenta. Powinna być ona bogata w witaminy, minerały, a także żelazo, którego duży spadek powoduje sposób odżywiania się tęgoryjca. W przypadku zaawansowanych zmian metabolicznych i wyniszczenia organizmu, należy skonsultować z lekarzem prowadzącym optymalny dla pacjenta sposób odżywienia organizmu. Niekiedy pomocna mogą okazać się dodatkowe farmaceutyki lub ogólnodostępne suplementy. 

Zarówno wykrycie, jak i stwierdzenie wyleczenia choroby wywoływanej przez tęgoryjce, nie jest jednoznaczne. Co do zasady przyjmuje się, że w przypadku braku narodu dolegliwości przez 3 do 4 lat po zastosowanym leczeniu farmakologicznym, doszło do wyleczenia.